Niet pluis

Alles aan de op een Britse kostschool opgevoede rechter Hector Blake getuigt van controle en precisie.

Hij maakt zich sterk voor de positie van minderheden en is redelijk woke voor zijn leeftijd. Op het eerste gezicht geen geschikt slachtoffer voor het anarchistische graffiti duo dat inbreekt in huizen van de elite om een onuitwisbaar statement achter te laten.

Allee al de openingsscène van de zojuist uitgebrachte Netflix film ‘I came by’ is de tijd waard om even streamend achter een scherm te kruipen. En kijk gerust verder als je zin hebt in een goed geacteerde thriller. Ik zal niet te veel spoilen, maar het is fijn weer eens te huiveren bij een niet-Amerikaanse film die vrij is van kogels en stunts. Als je niet vies bent van producties zoals het Koreaanse Parasite of Silence of the Lambs kun je deze film wel aan.

Als je niet gaat kijken, mis je niet alleen een spannend plot, maar ook een paar aardige lessen over het fenomeen gut feeling, fingerspitzengefühl of intuïtief handelen.

Deze film is een mooi voorbeeld om te laten zien wat er mis gaat als je een NIET-PLUISgevoel bij herhaling in de wind slaat. Als arts of bestuurder heb je waarschijnlijk nooit echt geleerd hoe je hier het beste mee om kunt gaan. Het wordt al een eeuw beschreven en er is inmiddels al een flinke stapel literatuur over te vinden als het gaat om toepassingen binnen de geneeskunde. Zo vindt het Tuchtcollege het klachtwaardig als een arts niets doet met dit niet-pluisgevoel. Dat is ook niet voor niets: Bij tweederde van de gevallen leidt dit fingerspitzengefühl tot een diagnose en bij ruim een derde stelt de huisarts uiteindelijk de diagnose kanker.

Misschien heb je middels trial & error wel ervaring opgedaan met je onderbuikje en dan weet je dat zo’n onpluis gevoel een combinatie is van neurosensorische prikkels die vaak een lichamelijke reactie geven omdat ze niet voldoen aan de gebruikelijke patroonherkenning. Als je wat meer ervaring hebt, zul je dit ook in je eigen lijf merken: je kunt een rilling krijgen, of een vreemd gevoel in je onderbuik (vandaar de naam). Ook merk je dat je je langer en intensiever bezig houdt dan je gewend bent met de kwestie die het oproept. Ook buiten werktijd. Het blijft aan je kleven alsof je met een pluizige fleecetrui aan klittenband blijft hangen. Je wilt tot actie overgaan en als het goed is doe je dat ook. Tegelijkertijd krijg je misschien een innerlijke stem die voor ontkenning en verwarring zorgt door dingen te zeggen als: ‘dat is niet waarschijnlijk’, of ‘dat zal wel niet en bovendien komt me dit nu heel slecht uit’.

Daarom geef ik je een paar suggesties die je kunt gebruiken bij een onderbuikje. Dit kan handig zijn bij patiënten, collega’s, huisdieren en naasten.

-signaleer dat je het onderbuikgevoel of niet-pluisgevoel (h)erkent: je kunt een lichamelijke sensatie opmerken of iets is niet logisch en anders dan anders. Het is niet erg dat je het niet begrijpt of snapt.

-laat je rationele hoofd die misschien ontkennende zaken opwerpt maar even met rust

-ga op onderzoek uit, zet diagnostiek in of overleg met een collega

-verwar het niet-pluisgevoel niet met angst. Deze emotie is meestal geen goede raadgever.

-neem de tijd en bespreek met je patiënt of wie het ook aangaat, dat je voor de zekerheid wat zaken wilt onderzoeken

-evalueer achteraf de resultaten en uitkomsten met jezelf of anderen

-als je intuïtie je achteraf op het juiste spoor heeft gezet, geef jezelf een bearhug of flinke schouderklop!

Zeker voor perfectionisten en andere neuroten zoals ik, kan het erg prettig zijn om te merken dat je lijf en je ervaring in patroonherkenning je soms goed kan helpen, zonder dat je je hersens hoeft te laten kraken. Ook buiten je vak kun je hier prima gebruik van maken. Bijvoorbeeld bij het maken van keuzes of het nemen van lastige beslissingen waarbij je er met een lijstje plussen en minnen niet uitkomt.